الحمد لله رب العالمین، و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین
جلسه ۵۱ درس اخلاق و خارج فقه استاد فاطمی حفظه الله
تاریخ: چهارشنبه ۲۷ آذر سال ۱۳۹۸
ساعت: ۱۱ صبح
مکان: موسسه امام صادق علیه السلام پردیسان
حدیث لا تعاد صغیر حاکم و مخصص لا تعاد کبیر است. اگر کسی رکوع را فراموش کرد و به سجده رفت مشکلی ندارد و رکن نیست بلکه دوسجده با هم رکن است. پس اگر یک سجده رفت لا تعاد کبیر محکوم می‌شود با لا تعاد صغیر.
لا تعاد صغیر حاکم نمی‌شود. لا تعاد صغیر خود سجده فراموش شده است. سوال منصور بن حازم این بود که یقین می‌کند سجده را نیاورده است. یعنی سهوا انجام نداده است سجده را، لذا عیب ندارد و سجدة واحدة مشکلی ایجاد نمی‌کند بخلاف وقتی که دو سجده فراموش شود. یعنی این حدیث کاری به لا تعاد کبیر ندارد.
اگر رکوع را فراموش کرد و به سجده رفت، نماز باطل است.
در روایت داشت «فی رجل استیقن انّه زاد سجدة قال علیه السلام لا یعید الصلاة من سجدة واحدة». روایت مطلق است، چه کم باشد چه زیاد. [۱]
چنین نیست که مشهور قائل هستند. مثال: رکوع را فراموش کرده و به سجده اول می‌رود، سپس یادش می‌آید که رکوع را بجا نیاورده است. اولا رکوع مورد سهو قرار گرفته اما واسطه در ثبوت می‌شود که سجده هم فراموش شده، یعنی سرایت سهو به سجده صورت می‌گیرد. محل سجده بعد از رکوع است. اینجا محل سجده نبوده است. لذا امام فرموده است: لا تعاد. برگرد رکوع را بجا بیاور. و اضافه شدن یک سجده مشکلی درست نمی‌کند.
چطور معنی کنیم لا تعاد را؟ ظاهر روایت این است که یک سجده اضافی واقع شده است. اصلا اسمی از رکوع در روایت نیست، لذا قول مشهور (بطلان) تایید می‌شود. عملا دخول در رکن صدق می کند هرچند اتمام رکن صورت نگرفته است. لذا مشهور می‌گویند «نمی‌شود با چنان معنی کردنی حدیث لا تعاد صغیر را حاکم بر لا تعاد کبیر کنید، و روایت منصور بن حازم ربطی به آن بحثی که رکوع را فراموش کرده و وارد سجده شود ندارد».
[۱] وَ سَأَلَهُ مَنْصُورُ بْنُ حَازِمٍ: عَنْ رَجُلٍ صَلَّى فَذَكَرَ أَنَّهُ قَدْ زَادَ سَجْدَةً فَقَالَ «لاَ يُعِيدُ صَلاَتَهُ مِنْ سَجْدَةٍ وَ يُعِيدُهَا مِنْ رَكْعَةٍ
