جلسه ۱۲ درس خارج فقه استاد فاطمی ۲ مهر ۱۳۹۹

by مدیر مطالب سایت | مهر 30, 1399 3:03 ق.ظ

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله رب العالمین، و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین

جلسه دوازدهم درس خارج فقه استاد فاطمی حفظه الله

تاریخ: چهارشنبه ۲ مهر سال ۱۳۹۹

[کلاس غیرحضوری]

درس خارج فقه:

ادامه بررسی تنبیهات قاعده لاضرر، اینکه در رفع حکم ضرری فرقی بین حکم تکلیفی و وضعی نیست و ملاک در ضرر شخصی است نه نوعی

 

تقریر: حسن جودی حاجی محمودلو

برای مثال طبق ادله اولیه، بیع لزوم دارد اما اگر این بیع ضرری باشد دلیل لا ضرر بر ادله اولیه حاکم شده و بیعی که لزومش منشأ ضرر باشد را رفع می کند.

سوال: اگر از عدم یک حکم، ضرری بر مکلف نشأت بگیرد آیا می توان با قاعده لا ضرر عدم حکم را رفع کرده و حکم به وجود داد؟ برای مثال عمرو که مال زید را تلف کرده است چنانچه ضامن نشود زید ضرر می کند. آیا می توان به کمک قاعده لا ضرر، حکم عدم ضمان را رفع کرد (یعنی حکم به ضمان کرد) تا زید متضرر نشود؟

جواب: خیر، زیرا این مورد خارج از مفاد قاعده لا ضرر است. مفاد قاعده لاضرر، حکم ضرری را رفع می کند لذا جنبه اثبات حکم ندارد. در مثال مذکور ضمانت را از طریق قاعده ید و… ثابت می کنند[۱][۱].

برخی دیگر نیز خواسته اند مطلب دیگری را از قاعده لا ضرر استفاده کنند. برای مثال طلاق دادن در اختیار مرد است مگر اینکه مشکلی پیش بیاید. مثل اینکه شرط خاصی کرده باشند یا مرد به تعهد نفقه عمل نکند که در این صورت حاکم شرع وارد شده و طلاق را جاری می کند. حال برخی در این مورد گفته اند که حاکم شرع می تواند از قاعده لا ضرر استفاده کند از این جهت که وقتی زوج قدرت بر نفقه ی زوجه ندارد، موجب ضرر زوجه می شود. لذا «عدم جواز طلاق مگر برای مرد» با قاعده لا ضرر رفع شده و به حاکم اجازه جاری کردن طلاق را می دهد.

استاد حفظه اللّه: این کلام نادرستی است. زیرا این مورد خارج از مفاد قاعده لا ضرر است. و مثال مذکور دلیل دیگری غیر از قاعده لا ضرر دارد.

______________

[۱][۲] و أمّا وضع الحكم الذي يكون في عدمه ضرر على شخص، فهذا خارج عن المفاد و مدلول هذه القاعدة. فبناء على هذا لا يمكن إثبات الضمان بهذه القاعدة فيما إذا كان عدم الضمان ضررا‌ على شخص، بل لا بدّ في إثباته من التمسّك بأخذ أسباب الضمان، كاليد و الإتلاف و سائر أسباب الضمان. القواعد الفقهية (للبجنوردي، السيد حسن)؛ ج‌۱، ص: ۲۳۵

 

 

Source URL: http://ostadfatemi.com/1399/07/30/%d8%ac%d9%84%d8%b3%d9%87-12-%d8%af%d8%b1%d8%b3-%d8%ae%d8%a7%d8%b1%d8%ac-%d9%81%d9%82%d9%87-%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d8%af-%d9%81%d8%a7%d8%b7%d9%85%db%8c-2-%d9%85%d9%87%d8%b1-1399/

---