جلسه ۲۳ درس خارج فقه استاد فاطمی ۲۷ مهر ۱۳۹۹

by مدیر مطالب سایت | مهر 30, 1399 4:22 ق.ظ

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله رب العالمین، و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین

جلسه ۲۳ درس خارج فقه استاد فاطمی حفظه الله

تاریخ: یکشنبه ۲۷ مهر سال ۱۳۹۹

[کلاس غیرحضوری]

درس خارج فقه:

ادامه بررسی تنبیهات قاعده لاضرر:
ضرر اختصاص به شخص مکلف ندارد:
اگر به شخص دیگری هم ضرر برسد حکم منتفی خواهد شد:
مثال: اگر صوم زن شیرده به فرزندش ضرری باشد وجوب روزه منتفی است:

 

تقریر: حسن جودی حاجی محمودلو

تنبیه سیزدهم

قاعده لا ضرر هر حکم ضرری را رفع می کند. و هیچ فرقی بین این که ضرر به خود شخص برسد یا اینکه به شخص دیگری برسد وجود ندارد. برای مثال اگر خانمی که طفل شیرخوار دارد، روزه بگیرد شیر او کم شده و به طفل ضرر خواهد رسید هرچند که روزه گرفتن برای این خانم ضرری نباشد ولی بخاطر رسیدن ضرر به طفل، قاعده لا ضرر وجوب روزه را رفع می کند.

نکته: البته اگر در مثال مذکور، ضرری که به طفل می رسد با اضافه کردن وعده ی غذایی کمکی قابل جبران باشد، قاعده لا ضرر جاری نخواهد شد.

تنبیه چهاردهم

در این تنبیه اشکال و جوابی که را مرحوم شیخ انصاری مطرح کرده است را بررسی می کنیم.

اشکال: چگونه می توان برای رفع تکالیف ضرری به قاعده لا ضرر تمسک کرد در حالیکه این تکالیف ضرری نیستند؟! برای مثال شخص می خواهد وضو بگیرد ولی آب ندارد و برای تهیه آب باید مبلغ قابل توجهی هزینه کند، این مورد از موارد ضرر نیست زیرا ضرر به چیزی می گویند که نفع دنیوی یا اخروی در برابر آن متصور نباشد. در ما نحن فیه یک نفع اخروی داریم. در نتیجه چنین وضوئی ضرری نیست تا قاعده لا ضرر وجوب آن را رفع کند.

جواب: عوض در مقابل ماهیت این امور و افعال می باشد نه در مقابل آن فردی که ضرری می باشد. ماهیت اعمال شامل ضرر و عدم ضرر می شود اما اگر یک مصداق ضرری باشد که قابل جبران نباشد، ضرر هم چنان باقی خواهد بود. لذا امکان این که با قاعده لا ضرر وجوب را رفع کنیم وجود دارد.

اشکال مرحوم شیخ به اشکال: ضرر مختص به ضررهای دنیوی است و منافع اخروی که در مقابل این ضررها حاصل می شود، این موارد را از ضرری بودن خارج نمی کند.

اشکال مرحوم شیخ به جواب: اگر وجود نفع را در ماهیت این اعمال یا در مقدمات آن بپذیریم در نتیجه هیچ فعل ضرری نخواهد بود در حالیکه ضرر واقعا وجود دارد.

اشکال برخی از بزرگان بر مرحوم شیخ: اطلاق اوامر شرعی موارد ضرری را هم شامل می شود مثل امر به حج که اطلاق دارد و شامل مصادیق ضرری نیز می شود. و بنابر عدلیه این اعمال هم مصلحت (نفع) اخروی و هم مصلحت (نفع) دنیوی دارد. پس وقتی یک مورد هم منافع دنیوی دارد و هم منافع اخروی، عنوان ضرر بر آن اطلاق نخواهد شد.

 

Source URL: http://ostadfatemi.com/1399/07/30/%d8%ac%d9%84%d8%b3%d9%87-23-%d8%af%d8%b1%d8%b3-%d8%ae%d8%a7%d8%b1%d8%ac-%d9%81%d9%82%d9%87-%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d8%af-%d9%81%d8%a7%d8%b7%d9%85%db%8c-27-%d9%85%d9%87%d8%b1-1399/

---