بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله رب العالمین، و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین

جلسه ۵۵ درس خارج فقه استاد فاطمی حفظه الله

تاریخ: سه شنبه ۱۱ آذر سال ۱۳۹۹

[کلاس غیرحضوری]

درس خارج فقه:

🔸 ادامه بررسی قاعده تقیه

🔸 مقام ثالث: آیا فعل یا ترک که تقیه شده و خلاف مذهب شیعه انجام شده، همه آثارش مرفوع است؟ یا بین آثار فرق وجود دارد؟

🔸 آیا تقیه فقط در رابطه با مخالفین یعنی اهل سنت جریان دارد یا در رابطه با کفار و حاکم جائر مطلق جاری است؟

بسم اللّه الرّحمن الرّحیم

تقریر خارج فقه استاد فاطمی^{حفظه اللّه}

تقریر کننده: حسن جودی حاجی محمودلو

جلسه ۵۵       ۱۱/۹/۹۹

ضابطه کلی در آثار عمل تقیه ای

آیا آثار شرعی بر فعلی (ترک فعلی) که بخاطر تقیه انجام داده ایم مترتب می شود؟

برای مثال از نظر مذهب ما فقاع خمر بوده و نجس می باشد. حال اگر کسی بخاطر تقیه فقاع را بنوشد یا با فقاع وضو بگیرد بنابر اینکه وضو با مایع مضاف نزد اهل سنت صحیح باشد. آیا استعمال فقاع بخاطر تقیه بعد از رفع خوف و خطر، موجب ارتفاع اثر نجاست آن می شود؟

ظاهر قضیه این است که بعد از رفع خوف و خطر آثار شرعی بر این فعل تقیه ای مترتب نمی شود. لذا تمام نقاطی از بدن که فقاع  به آن اصابت کرده است نجس می شود. البته اثر شرعی نسبت به حرمت خوردن و حد شرعی آن طبیعتا مرتفع خواهد بود. زیرا حد وقتی جاری می شود که با میل و اختیار خود چنین کاری کرده باشد. لذا اگر بخاطر تقیه این کار را کرده باشد حد از او ساقط می شود.

ضابطه کلی: اگر در اثر فعل تقیه ای، فرقی بین مختار بودن و مضطر بودن نباشد، آن اثر برطرف نمی شود. مثل نجاست؛ اگر دست با نجاست برخورد کند نجس می شود چه با اختیار باشد و چه با اضطرار.

اما اگر اثر فقط در حالت اختیار باشد، آن اثر فعل تقیه ای برطرف می شود. مثلا در روزی که از طرف حاکم جور به عنوان عید فطر اعلام شده است اگر بخاطر تقیه غذا بخورد، کفاره ای ندارد زیرا کفاره نسبت به افطار عمدی و اختیاری است. (البته در اینجا باید روزه را قضا کند زیرا اکل چه اختیاری باشد و چه اضطراری، موجب بطلان روزه خواهد شد).

تنبیهات

تنبیه اول: محدوده ی مشروعیت تقیه

تقیه فقط اختصاص به اهل سنت ندارد بلکه در هر جایی که جان، مال و آبروی مومن در خطر باشد می توان تقیه کرد (مثل حکومت جائری که در راس آن یک شخص شیعه ای باشد).

نکته: هرچند مورد اغلب آیات و روایات صادر شده برای تقیه، مخالفین و کفار یا مشرکین می باشد اما اختصاص به آنها نداشته و خصوصیت مورد موجب تخصیص دلیل نمی شود. پس دلیل تقیه عمومیت دارد و هر موردی را که احتمال ترس و خطر عقلائی در آن باشد را شامل می شود. لذا اگر مومن برای حفظ جان، مال و آبروی خود یا خانواده و هم مسلک های خود، احساس خوف و خطر کند باید تقیه کند.