سید احمد فاطمی

جلسه ۵۷ درس خارج فقه استاد فاطمی ۱۵ آذر ۱۳۹۹

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله رب العالمین، و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین

جلسه ۵۷ درس خارج فقه استاد فاطمی حفظه الله

تاریخ: شنبه ۱۵ آذر سال ۱۳۹۹

[کلاس غیرحضوری]

 

درس خارج فقه:

🔸 ادامه بررسی تنبیهات قاعده تقیه

🔸 تنبیه چهارم: اگرشخصی وظیفه اش تقیه کردن بود و ترک تقیه کرد، آیا چنین عبادتی باطل است چون نهی از ترک تقیه به این عبادت تعلق گرفته و نهی در عبادات مبطل و مقتضی فساد است یا نه؟

🔸 تفصیل مرحوم آیت الله بجنوردی و اشکال آن

 

بسم اللّه الرّحمن الرّحیم

تقریر خارج فقه استاد فاطمیحفظه اللّه

تقریر کننده: حسن جودی حاجی محمودلو

جلسه ۵۷       ۱۵/۹/۹۹

تنبیه چهارم: حکم مخالفت با تقیه

کسی که وظیفه ی او تقیه کردن و برای مثال دست بسته نماز خواندن است اگر مخالفت با تقیه کند و نماز را با تکتّف نخواند، آیا عملی که انجام داده است باطل است؟ (زیرا در روایت آمده که ترک تقیه نکنید و او در این عبادت ترک تقیه کرده و این عبادت او مورد نهی و موجب فساد است) یا اینکه بگوییم عبادت او صحیح است زیرا ماموربه به امر واقعی را انجام داده است و امتثال امر کرده است هرچند با ترک تقیه معصیت نیز کرده است. ولی این خارج از حقیقت این نماز است و شبیه کسی می باشد که در حال نماز خواندن به نامحرم نیز نگاه کند که نگاه به نامحرم حرام است اما نماز او باطل نمی باشد؟

مرحوم آیت الله بجنوردی: آنچه که مصداق حقیقی مخالفت با تقیه می شود دارای وجوه مختلف است:

گاهی این مخالفت، جزء عبادت می شود. و این جزء مخالف با اهل سنت را به اعتبار این که این جزء، ماموربه به امر واقعی اولی است انجام می دهد. در حالیکه نهی نیز به این جزء تعلق گرفته است. بنابراین عبادتی که مشتمل بر این جزء منهی عنه باشد، فاسد خواهد شد.

و گاهی این مخالفت از مواردی است که داخل در عبادت کرده است اما جزء عبادت نیست یعنی بدعت و تشریع حرامی را در عبادت انجام داده است منتهی نهی متعلق به امر خارج از عبادت است بنابراین عبادت باطل نیست زیرا عمل او مطابق با مامور به بوده و عقلاً مجزی است. هرچند که عقل حکم به معصیت او می کند. پس اگر وظیفه شخص تکتّف بود و تقیه نکند نماز او باطل نیست هرچند که معصیت کرده است اما نهیی که به جزء عبادت تعلق بگیرد مرتکب نشده است[۱].

استادحفظه الله: تفصیل مرحوم آیت الله بجنوردی قابل قبول نیست؛ در عبادتی که وظیفه تقیه کردن است و باید طبق دستور امام معصوم۷تقیه کند، چطور می خواهد با تقیه نکردن قصد قربت کند؟! پس نماز او بطور مطلق باطل خواهد بود.

و مقایسه محل بحث با نگاه کردن به نامحرم در حال نماز، قیاس مع الفارق است. زیرا شخص در رابطه با نماز خود قصد قربت دارد منتهی نفس او غلبه کرده است و دچار معصیت شده است.

 

______________

 

[۱] و الذي ينبغي أن يقال في المقام: هو أنّ ما يتحقّق به المخالفة للتقيّة و يكون مصداقا حقيقيّا للمخالفة معهم، ليس على نسق واحد، بل قد يكون جزءا للعبادة، فيأتي بذلك الجزء المخالف معهم باعتبار أنّه جزء للمأمور به بالأمر الواقعي الأوّلي، فيكون النهي متعلّقا بذلك الجزء، فتكون العبادة المشتملة على ذلك الجزء المنهي عنه فاسدة. و المسألة محرّرة في الأصول، و قد أوضحنا وجهه في الجزء الأوّل من كتابنا «منتهى الأصول» في مسألة النهي المتعلّق بالعبادة. القواعد الفقهية (للبجنوردي، السيد حسن)؛ ج‌۵، ص: ۷۸