سید احمد فاطمی

جلسه ۷۲ درس خارج فقه استاد فاطمی ۴ بهمن ۱۳۹۹

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله رب العالمین، و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین

جلسه ۷۲ درس خارج فقه استاد فاطمی حفظه الله

تاریخ: شنبه ۴ بهمن سال ۱۳۹۹

[کلاس غیرحضوری]

 

درس خارج فقه:

🔸 ادامه بررسی تنبیهات قاعده تقیه

🔸 جمع بین روایات داله بر اکتفاء به نماز اقتداء به مخالفین بدون خوف و احساس خطر بلکه فقط برای ابراز وحدت و حسن معاشرت و بین روایات داله بر عدم اجزاء

 

بسم اللّه الرّحمن الرّحیم

تقریر خارج فقه استاد فاطمی حفظه اللّه

تقریر کننده: حسن جودی حاجی محمودلو

جلسه ۷۲     ۴/۱۱/۹۹

در مباحث گذشته بیان شد که اگر کسی از باب حسن معاشرت و تحبیب قلوب ، نماز خود را به اهل سنت اقتدا کند و هیچ خوفی در میان نباشد، آیا چنین نمازی مجزی از اعاده و قضا خواهد بود؟ که در پاسخ روایاتی را بیان کردیم که ظهور در اجزاء داشتند. اما روایات زیادی هم در باب ششم وسائل الشیعه وجود دارد که ظهور در عدم اجزاء چنین نمازی دارند (هرچند آن نماز ثواب دارد).

روایات دالّ بر عدم اجزاء

روایت اول: مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عُمَرَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام أَنَّهُ قَالَ: مَا مِنْكُمْ أَحَدٌ يُصَلِّي صَلَاةً فَرِيضَةً فِي وَقْتِهَا ثُمَّ يُصَلِّي مَعَهُمْ صَلَاةً تَقِيَّةً وَ هُوَ مُتَوَضِّئٌ إِلَّا كَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِهَا خَمْساً وَ عِشْرِينَ دَرَجَةً فَارْغَبُوا فِي ذَلِكَ.[۱]

در این روایت از امام صادق علیه السلام نقل شده که: هیچ یک از شما شیعیان نیست که نماز فریضه ی خود را در وقت آن بخواند و بعد با آنها نیز یک نماز تقیه ای بخواند مگر اینکه خداوند بیست و پنج درجه برای او می نویسد فارغبوا فی ذلک؛

اگر اقتدا به اهل سنت جائز بود دلیلی برای ترغیب حضرت برای خواندن نماز، قبل از نماز خواندن با آنها وجود نداشت. پس این ترغیب دلیل بر این است که نمی تواند به آن نماز بسنده کند.

روایت دوم: وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام أَنَّهُ قَالَ: مَا مِنْ عَبْدٍ يُصَلِّي فِي الْوَقْتِ وَ يَفْرُغُ ثُمَّ يَأْتِيهِمْ وَ يُصَلِّي مَعَهُمْ وَ هُوَ عَلَى وُضُوءٍ إِلَّا كَتَبَ اللَّهُ لَهُ خَمْساً وَ عِشْرِينَ دَرَجَةً.[۲]

محتوای این روایت نیز مثل روایت قبل است و سند خوبی دارد که عبد الله بن سنان آن را نقل می کند. امام صادق علیه السلام فرمود: هیچ یک از شیعیان ما نیست که نماز خود را در وقتش بخواند و بعد با آنها نیز نماز بخواند مگر اینکه خداوند برای او بیست و پنج درجه ثبت می کند.

روایت سوم: وَ عَنْهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام أَنَّهُ قَالَ لَهُ أَيْضاً إِنَّ عَلَى بَابِي مَسْجِداً يَكُونُ فِيهِ قَوْمٌ مُخَالِفُونَ مُعَانِدُونَ فَهُمْ يُمْسُونَ فِي الصَّلَاةِ فَأَنَا أُصَلِّي الْعَصْرَ ثُمَّ أَخْرُجُ فَأُصَلِّي مَعَهُمْ فَقَالَ أَ مَا تَرْضَى أَنْ تُحْسَبَ لَكَ بِأَرْبَعٍ وَ عِشْرِينَ صَلَاةً.[۳]

به امام علیه السلام عرض کردم که نزد خانه ی ما مسجدی برای مخالفین وجود دارد. من نماز عصر را قبلا خوانده ام اما با آنها نیز می خوانم؟ حضرت فرمودند: آیا دوست نداری که خداوند بیست و چهار درجه به تو عنایت کند؟

این روایت نیز ظهور در عدم اجزاء دارد.

روایت چهارم: وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ مَرْوَكِ بْنِ عُبَيْدٍ عَنْ نَشِيطِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْأَوَّلِ علیه السلام قَالَ: قُلْتُ لَهُ الرَّجُلُ مِنَّا يُصَلِّي صَلَاتَهُ فِي جَوْفِ بَيْتِهِ مُغْلِقاً عَلَيْهِ بَابَهُ ثُمَّ يَخْرُجُ فَيُصَلِّي مَعَ جِيرَتِهِ تَكُونُ صَلَاتُهُ تِلْكَ وَحْدَهُ فِي بَيْتِهِ جَمَاعَةً فَقَالَ الَّذِي يُصَلِّي فِي بَيْتِهِ يُضَاعِفُهُ اللَّهُ لَهُ ضِعْفَيْ أَجْرِ الْجَمَاعَةِ تَكُونُ لَهُ خَمْسِينَ دَرَجَةً وَ الَّذِي يُصَلِّي مَعَ جِيرَتِهِ يَكْتُبُ لَهُ أَجْرَ مَنْ صَلَّى خَلْفَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله و سلّم وَ يَدْخُلُ مَعَهُمْ فِي صَلَاتِهِمْ فَيُخَلِّفُ عَلَيْهِمْ ذُنُوبَهُ وَ يَخْرُجُ بِحَسَنَاتِهِمْ.[۴]

از برادران شیعه ی ما کسی هست که نماز خود را می خواند در حالی که درِ خانه ی او بسته است. سپس خارج شده و به همراه همسایگان خود نماز جماعت می خواند. آیا با وجود اینکه نماز خود را به تنهایی در خانه خود خوانده، ثواب جماعت به او داده می شود؟ حضرت فرمود: کسی که نماز خود را به تنهایی در خانه می خواند، خداوند متعال دو برابر اجر جماعت را به او می دهد که پنجاه درجه به او داده می شود و نسبت به نمازی که دوباره با همسایگان خود می خواند، اجر کسی که پشت سر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم نماز خوانده نوشته می شود و گناهان او برای آنها نوشته شده و حسنات آنها برای او نوشته می شود.

در این روایات دو بار نماز خواندن از طرف معصوم علیه السلام اجازه داده شده است. لذا اگر اکتفا کردن به نماز آنها کافی بود احتیاجی به این نبود که حضرت به خواندن نماز در خانه، ترغیب کند. پس در مجموع از این روایت استفاده می شود که به نمازی که با آنها خوانده شده، نمی توان اکتفا کرد هرچند که ثواب دارد.

جمع بین روایات:

روایاتی که دستور به خواندن نماز در خانه بعد یا قبل از نماز جماعت با اهل سنت، داده اند مربوط به مواردی هستند که خوف یا ضرری در میان نباشد، اما در مواردی که خوف یا ضرر در میان باشد، نماز خوانده شده با آنها مجزی خواهد بود. در نتیجه قول به اجزاء نسبت به نمازی که برای تحبیب قلوب خوانده شده، مشکل هست.

نکته: همانطور که قبلا نیز بیان شد اگر تقیه خوفی باشد نه تنها اقتدا کردن جائز است بلکه اکتفا به همان یک نماز می توان کرد؛ قبلا در باب اعتبار مندوحه بحث مختصری بود که در آینده نیز بحث خواهد شد.

______________

[۱] وسائل الشيعة ؛ ج‏۸ ؛ ص۳۰۲ ؛ حدیث ۱

[۲] وسائل الشيعة ؛ ج‏۸ ؛ ص۳۰۲ ؛ حدیث ۲

[۳] وسائل الشيعة ؛ ج‏۸ ؛ ص۳۰۲ ؛ حدیث ۳

[۴] وسائل الشيعة ؛ ج‏۸ ؛ ص۳۰۳ ؛ حدیث ۶