الحمد لله رب العالمین، و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین
جلسه ۸۴ درس خارج فقه استاد فاطمی حفظه الله
تاریخ: سه شنبه ۲۱ بهمن سال ۱۳۹۹
[کلاس غیرحضوری]
بسم اللّه الرّحمن الرّحیم
تقریر خارج فقه استاد فاطمیحفظه اللّه
تقریر کننده: حسن جودی حاجی محمودلو
جلسه ۸۴ ۲۱/۱۱/۹۹
راه جمع بین روایات؛
چهار طایفه از اخبار را مطرح کردیم که دو طایفه اول دلالت بر حرمت تسمیة داشتند. طایفه سوم نیز دلالت بر حرمت داشتد منتهی با قید خوف و خطر نسبت به حضرت یا شیعیان؛ امام طایفه چهارم دلالت بر عدم حرمت تسمیة داشتند. در بحث دیروز بیان صاحب وسائل را در جمع اخبار، که بیان خوبی بود مطرح کردیم. و در نهایت بین این اخبار چنین جمع می کنیم که فقط در صورتی که خوف و خطر در میان باشد، اسم بردن از حضرت حرمت دارد. لذا بحث ما در اینجا بحث تعبدی نیست بلکه مساله عقلانی است که اگر خوف و خطر باشد حرمت دارد. پس ممنوعیت نام بردن از آن حضرت دائر مدار خوف بر جان حضرت یا شیعیان است.
هم چنین احادیث زیادی از ائمه اطهار علیهم السلام داریم که اسم و کنیه ی آن حضرت هم نام و هم کنیه ی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می باشد. که این کلام به منزله نام بردن است. پس خیلی بعید است که مراد از اسم بردن حضرت کنایه باشد به این معنا که بتوانیم آشکارا نام پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را ببریم اما اسم امام زمان علیه السلام را به این صورت ببریم: م ح م د.
تایید این مطلب (حرمت نام بردن از حضرت در صورت خوف و خطر) این است که اگر در اسم بردن از یکی از ائمه اطهار علیهم السلام خوف یا خطر جانی به آن حضرات و شیعیان باشد، نام بردن حرام خواهد بود لذا اختصاص به اسم شریف امام زمان علیه السلام ندارد. برای نمونه در روایت ذیل چنین آمده است:
وَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ صَالِحِ بْنِ السِّنْدِيِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِيرٍ عَنْ عَنْبَسَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِيَّاكُمْ وَ ذِكْرَ عَلِيٍّ وَ فَاطِمَةَ علیهما السلام فَإِنَّ النَّاسَ لَيْسَ شَيْءٌ أَبْغَضَ إِلَيْهِمْ مِنْ ذِكْرِ عَلِيٍّ وَ فَاطِمَةَ علیهما السلام.[۱]
امام صادق علیه السلام فرمود: برحذر می دارم شما را از اینکه اسم علی و فاطمه علیهما السلام را بیاورید! زیرا در نزد مردم هیچ چیزی مبغوض تر از این نیست که اسم علی و فاطمه علیهما السلام را بشنوند.
یعنی اگر کسی نام این دو بزرگوار را بیاورد خوف و خطر جانی و عرضی برای او دارد!
بنابراین در زمان ما که خوف و خطر وجود ندارد می توانیم از آن حضرت به محمد بن الحسن العسگری علیهما السلام یاد کنیم. البته تعجب است از مرحوم شیخ صدوق که علیرغم اعتراف کردن به تصریح به نام آن حضرت در روایت لوح (که در جلسه ی قبل در روایت جابر بن عبد الله انصاری ذکر شد)، در نهایت فرموده است که من تمایل دارم نهی از تسمیة را مطرح کنم! به عبارتی ایشان حتی در شرایطی که تقیه نباشد نیز قول به جواز را اختیار نکرده اند. البته شاید احتیاط کرده اند.
______________
[۱] وسائل الشيعة ؛ ج۱۶ ؛ ص۲۳۸
