سید احمد فاطمی

جلسه ۸۷ درس خارج فقه استاد فاطمی ۲۷ بهمن ۱۳۹۹

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله رب العالمین، و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین

جلسه ۸۷ درس خارج فقه استاد فاطمی حفظه الله

تاریخ: دوشنبه ۲۷ بهمن سال ۱۳۹۹

[کلاس غیرحضوری]

 

درس خارج فقه:

🔸 ادامه بحث قاعده کل کافرنجس

🔸 دلیل دوم: آیه شریفه (إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ)

🔸 اشکالات وارده و جواب آنها

 

بسم اللّه الرّحمن الرّحیم

تقریر خارج فقه استاد فاطمیحفظه اللّه

تقریر کننده: حسن جودی حاجی محمودلو

جلسه ۸۷     ۲۷/۱۱/۹۹

اشکال سوم: مراد از «نجَس» معنای اصطلاحی فقهی نیست بلکه مراد معنای خاصی است که عرف می فهمد. زیرا خطابات شرعی به روش محاورات عرفی بیان شده و شارع طریق خاصی برای تفهیم مکلفین انتخاب نکرده است. لذا بر اساس محاورات عرفی حرف زده است. پس بدون شک معنای عرفی برای لفظ «نجَس» عبارت است از پستی و پلیدی؛ و فرقی بین نجاست بدنی بین مسلمان و کفار نیست و فرق تنها از لحاظ نفس و درون است که مشرک خباثت درونی دارد.

جواب: بیانی که در آیه مطرح شده است مثل نجاست هایی است که در سایر آیات مطرح شده است. همانطور که در قرآن کریم نسبت به کلب، خنزیر و بول و… کلمه نجس بکار رفته است و همه فقها از آن معنای طهارت و نجاست را می فهمند در ما نحن فیه نیز همان معنا فهمیده می شود. برای مثال در روایت که فرموده «الکلب رجسٌ نجسٌ»[۱] مراد نجاست شرعی در مقابل طهارت شرعی است. پس شارع در مقام بیان احکام است.

بنابراین این لفظ را باید بر همان معنا حمل کنیم. مگر اینکه کسی بگوید که در آن زمان که این آیه نازل شده است هنوز طهارت و نجاست شرعی معتبر نبوده است. لذا منظور خباثت درونی است. این کلام غیر معقول است. زیرا آیه شریفه در سوره برائت است و این سوره بعد از هجرت نازل شده است که در آن زمان طهارت و نجاست شرعی مساله ی جا افتاده ای بوده است.

اشکال چهارم: مراد از مشرکین، مشرکانی هستند که در آن زمان بوده اند. یعنی مشرکان مکه و سایر قبایلی که برای طواف مکه می آمدند. یعنی بت پرستان نه یهودی ها و مسیحی ها. پس نجاست فقط شامل مشرکانی است که آن زمان به مکه می رفتند نه اهل کتاب.

جواب: ما با عموم کلمه کار داریم نه با خصوصیت مورد؛ خصوصیت مورد نمی تواند مخصّص آیه باشد. کلمه «مشرکون» جمع محلی به ال است و ظهور در جمیع افراد دارد. و اگر در مورد خاصی نازل شده باشد آن مورد مخصّص نیست و ضرری به استدلال نمی رساند. علاوه بر این قبلا نیز گفتیم که در آیات دیگر به یهود و نصاری لفظ مشرک اطلاق شده است.

هیچ کدام از اشکالات بر استدلال وارد نیست. پس آیه دلالت بر نجاست مشرکین می کند و شامل اهل کتاب نیز می شود که قبلا بیان شد.

(مگر اینکه کسی بگوید این آیه به عنوان قضیه خارجیه است یعنی کسانی که در آن زمان موجود بوده اند. در حالیکه این سخن نادرستی است و قضیه ی حقیقیه است یعنی آیه شامل هر کسی می شود که مشرک بر او صدق کند).

پس عمده این است که آیه شامل یهود و نصاری می شود. برای مثال در آیه شریفه چنین آمده است که: «إِنَّكُمْ وَ مَا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنتُمْ لَهَا وَارِدُون»[۲]

خداوند به همه کفار و مشرکین خطاب می کند که شما و آنچه که عبادت می کنید هیزم جهنم هستید و وارد آن خواهید شد. وقتی آیه نازل شد عبد الله بن زبعری گفت که و الله اگر محمد را ببینم با او دشمنی کرده و با او بحث کرده و محکوم می کنم. از محمد بپرسید آیا تمام چیزهایی که غیر از خداوند پرستش شده اند وارد جهنم خواهند شد؟ در حالیکه ما فرشتگان خدا را و یهود، عزیر را و نصاری، عیسی را پرستش می کنند!! وقتی این سخن به رسول الله صلّی اللّه علیه و آله رسید حضرت فرمودند: این چه آدم نادانی است که زبان قوم خود را که عربی است نمی فهمد. عزیر و مسیح و فرشتگان هیزم جهنم نیستند. زیرا در آیه کلمه «ما» آمده است. «ما» برای غیر ذوی العقول است پس شامل آنها نمی شود[۳].

پس در نهایت روشن است که مجوس و نصاری و یهود مشمول آیه شریفه هستند و نجس می باشند.

______________

[۱] وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِيزٍ عَنِ الْفَضْلِ أَبِي الْعَبَّاسِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ فَضْلِ الْهِرَّةِ وَ الشَّاةِ وَ الْبَقَرَةِ وَ الْإِبِلِ وَ الْحِمَارِ وَ الْخَيْلِ وَ الْبِغَالِ وَ الْوَحْشِ وَ السِّبَاعِ فَلَمْ أَتْرُكْ شَيْئاً إِلَّا سَأَلْتُهُ عَنْهُ فَقَالَ لَا بَأْسَ بِهِ حَتَّى انْتَهَيْتُ إِلَى الْكَلْبِ فَقَالَ رِجْسٌ نِجْسٌ لَا تَتَوَضَّأْ بِفَضْلِهِ وَ اصْبُبْ ذَلِكَ الْمَاءَ وَ اغْسِلْهُ بِالتُّرَابِ أَوَّلَ مَرَّةٍ ثُمَّ بِالْمَاءِ. تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان) ؛ ج‏۱ ؛ ص۲۲۵

[۲] سوره انبیاء آیه ۹۸

[۳] كنز الكراجكي، جَاءَ فِي الْحَدِيثِ أَنَّ قَوْماً أَتَوْا رَسُولَ اللَّهِ ص فَقَالُوا لَهُ أَ لَسْتَ رَسُولَ اللَّهِ قَالَ لَهُمْ بَلَى قَالُوا لَهُ وَ هَذَا الْقُرْآنُ الَّذِي أَتَيْتَ بِهِ كَلَامُ اللَّهِ قَالَ نَعَمْ قَالُوا فَأَخْبِرْنِي عَنْ قَوْلِهِ‏ إِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنْتُمْ لَها وارِدُونَ‏ إِذَا كَانَ مَعْبُودُهُمْ مَعَهُمْ فِي النَّارِ فَقَدْ عَبَدُوا الْمَسِيحَ أَ فَتَقُولُ إِنَّهُ فِي النَّارِ فَقَالَ لَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ أَنْزَلَ الْقُرْآنَ عَلَيَّ بِكَلَامِ الْعَرَبِ وَ الْمُتَعَارَفُ فِي لُغَتِهَا أَنَّ مَا لِمَا لَا يَعْقِلُ وَ مَنْ لِمَنْ يَعْقِلُ وَ الَّذِي يَصْلُحُ لَهُمَا جَمِيعاً فَإِنْ كُنْتُمْ مِنَ الْعَرَبِ فَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ هَذَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَى‏ إِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ‏ يُرِيدُ الْأَصْنَامَ الَّتِي عَبَدُوهَا وَ هِيَ لَا تَعْقِلُ وَ الْمَسِيحُ ع لَا يَدْخُلُ فِي جُمْلَتِهَا فَإِنَّهُ يَعْقِلُ وَ لَوْ كَانَ قَالَ إِنَّكُمْ وَ مَنْ تَعْبُدُونَ لَدَخَلَ الْمَسِيحُ فِي الْجُمْلَةِ فَقَالَ الْقَوْمُ صَدَقْتَ يَا رَسُولَ اللَّهِ‏. بحار الأنوار (ط – بيروت) ؛ ج‏۹ ؛ ص۲۸۲