جلسه ۱۰۳ درس خارج فقه استاد فاطمی ۲۶ اسفند ۱۳۹۹

by مدیر مطالب سایت | اسفند 26, 1399 4:35 ب.ظ

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله رب العالمین، و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین

جلسه ۱۰۳ درس خارج فقه استاد فاطمی حفظه الله

تاریخ: سه شنبه ۲۶ اسفند سال ۱۳۹۹

[کلاس غیرحضوری]

 

درس خارج فقه:

🔸 ادامه بحث کفر و نجاست فرقه‌های منحرف

🔸 مبحث ۶ قائلین به وحدت وجود و موجود و مسلک های مختلفی که در تفسیر و توجیه این مطلب هست

🔸 دربعضی تفسیر های اعتقاد مذکور نوعی محکومیت به کفر و نجاست وجود دارد که باید به تفاسیر مختلفش توجه کرد و سپس حکم مناسب را جاری کرد

 

جلسه ۱۰۳     ۲۶/۱۲/۹۹

حکم قائلین به وحدت وجود

گروهی از صوفی ها قائل به وحدت وجود هستند. این افراد ادعا دارند که فقط یک وجود در عالم هست و آن وجود خداوند است و وجود هیچ یک از موجودات مباین با وجود خداوند نیست، بلکه وجود تمام موجودات عین وجود خداوند است.

بیان مطلب؛

صورت اول: بنابر اینکه قائل به اصالت الوجود باشیم، آیا این وجوداتی که بر اشیاء حمل می شود مثل الانسان موجود، الحیوان موجود و…  حقیقتا به تمام ذات با هم متباین هستند چنانچه فلسفه مشاء نیز چنین می گوید؟ این قول با اعتقادات دینی هیچ منافاتی ندارد. خداوند خالق همه موجودات مختلف است و هر یک از اشیاء موجود هستند.

گرچه برخی از فلاسفه گفته اند که با این قول امکان اثبات وحدانیت خداوند وجود ندارد و شبهه ثنویت پیش می آید. البته به این شبهه در جای خود پاسخ داده شده است. منتهی بر فرض که چنین اشکالی نیز در اثبات وحدانیت پیش بیاید مربوط به اهل برهان و فلسفه است و ارتباطی به نوع مردم که اعتقادات بسیطی دارند، ندارد. لذا اگر این وجودات که بر موضوعات مختلف حمل می شوند بذاتها متباین باشند مشکلی پیش نمی آید.

صورت دوم: گاهی این  وجوداتی که بر موضوعات مختلف حمل می شوند فقط یک حقیقت دارند نه اینکه متباین باشد. البته یک حقیقتی که از نظر شدت و ضعف یا نقص و کمال یا… دارای مراتب متفاوت است. و وجود واجب الوجود دارای مرتبه غیر متناهی و غیر محدود به حد معینی است و هیچ حد و مرزی ندارد.

اگر به چنین وحدت سنخی قائل شویم با این فرض که موجودات در واقع متعدد باشند باز از ناحیه عقاید دینی مشکلی پیش نمی آید. و اگر اشکالی نیز پیش بیاید از نظر اقامه ی ادله ی عقلیه خواهد بود که مباحث دقّی فلسفی بوده و محل بحث نیست.

صورت سوم: این وجوداتی که بر اشیاء مختلف حمل می شوند یک حقیقت هستند و تعددی در وجود نیست. تنها چیزی که وجود دارد تنها خداوند متعال است و مخلوقات مظهر خداوند هستند. پس وجود تمام مخلوقات عین آن وجود واحد است. در نتیجه اینجا مشکل پیش می آید. طبق این قول به هر ممکن الوجودی می توان گفت که خداست! زیرا خودش موجود نیست بلکه وجودش مظهر خداست. به قول بزرگان این کلام اباطیلی است که عقل و نقل آن را باطل می کند. این قول مستلزم کفر این افراد است.

ممکن است برخی  از اینها بگویند مراد ما این است که وجود واحد فقط خداست و ممکنات اصلا وجود ندارند بلکه صرف خیال و اوهام هستند. هرچند که این قول دیگر مشکل مستلزم کفر بودن را ندارد اما انکار بدیهیات است و خلاف درک عقل سلیم است. چگونه می توان گفت که زمین، دریا، درختان و… وجود ندارند و صرف خیال هستند؟! لذا بطلان این قول ها واضح است.

در هر صورت یکی از فرقه هایی که درباره کافر بودن آنها بحث وجود دارد  همین وحدت وجودی هاست. البته در یک صورت به روشنی می توان حکم به کفر آنها کرد که توضیح آن در صورت سوم گذشت.

استاد ^{حفظه الله}: نباید اینها را محکوم به کفر کرد. به قول مرحوم سید یزدی[۱][۱] مجسّمة، مجبّرة و کسانی که قائل به وحدت وجود هستند اگر ملتزم به احکام اسلامی باشند اقوی عدم نجاست آنهاست مگر اینکه  به لوازم مذهب فاسد خود آگاه باشند.

به نظر می آید نمی توان  به این سادگی فلاسفه ای که اهل عبادت و ریاضت بوده اند را  محکوم به کفر و نجاست کرد. لذا بیان مرحوم یزدی بیان لطیفی است.

______________

[۱][۲] عروه ج ۱ ص ۵۴

 

Source URL: http://ostadfatemi.com/1399/12/26/%d8%ac%d9%84%d8%b3%d9%87-103-%d8%af%d8%b1%d8%b3-%d8%ae%d8%a7%d8%b1%d8%ac-%d9%81%d9%82%d9%87-%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d8%af-%d9%81%d8%a7%d8%b7%d9%85%db%8c-26-%d8%a7%d8%b3%d9%81%d9%86%d8%af-1399/

---