جلسه ۱۰۴ درس خارج فقه استاد فاطمی ۲۷ اسفند ۱۳۹۹

by مدیر مطالب سایت | اسفند 29, 1399 5:21 ق.ظ

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله رب العالمین، و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین

جلسه ۱۰۴ درس خارج فقه استاد فاطمی حفظه الله

تاریخ: چهارشنبه ۲۷ اسفند سال ۱۳۹۹

[کلاس غیرحضوری]

 

درس خارج فقه:

🔸 ادامه بحث قاعده کل کافر نجس

🔸 دلیل قائلین به کفر و نجاست ولدالزنا

🔸 اشکال استدلال آن بزرگواران خصوصا ابن ادریس در سرائر ج۱ ص ۳۵۷ و ج ۲ ص ۱۲۲ و سید مرتضی ره در الانتصار ص ۲۷۳

🔸 سخن متین را صاحب جواهر ره فرموده در جواهر ج ۶ ص ۶۷

 

جلسه ۱۰۴     ۲۷/۱۲/۹۹

حکم ولد الزنا

هرچند حکم ولد الزنا از مسائل اختلافی است ولی باید گفت که اگر ولد الزنا از مسلمین باشد طاهر خواهد بود. بلکه اگر یکی از والدین او مسلمان باشد، باز هم محکوم به طهارت است. خصوصا اینکه کافر یا کافرة زانی نباشد (که در این صورت نیز محکوم به طهر است).

اشکال: در این فرض که زنا از طرف مسلمان است، برخی درباره ی الحاق فرزند زنا به مسلم و حکم به طهارت او اشکال کرده اند به این بیان که طرف دیگر که غیر مسلمان است، مرتکب زنا نشده لذا باید ولد به او ملحق شود. بنایراین الحاق فرزند زنا به زانی مسلمان صحیح نیست. زیرا شارع انتساب فرزند به زانی را کالعدم می داند (البته اگر زنا از طرف کافر باشد به این نحو که زن مسلمان مورد تجاوز قرار گرفته باشد فرزند زنا محکوم به طهارت خواهد بود).

جواب: هرچند که شارع عمل زنا را به رسمیت نشناخته و اعتبار نسبت را  کالعدم دانسته است اما بالمرّة آن را کالعدم نکرده است. چرا که اگر مسلمان با غیر مسلمانی زنا کرده باشد و دختری به دنیا آمده باشد، این مرد نمی تواند با این دختر ازدواج کند. دفع توهم: البته اینکه در حدیث فرموده است: الْوَلَدُ لِلْفِرَاشِ وَ لِلْعَاهِرِ الْحَجَرُ. [۱][۱] ولد برای صاحب فراش است و زانی را باید سنگسار کرد مربوط به مورد شک است. برای مثال کشف می شود که همسر زید با مرد دیگری در ارتباط بوده و نمی دانیم که فرزند از نطفه کدام مرد به وجود آمده در این صورت  الولد للفراش… . اما مورد بحث ما اینجا نیست بنابراین این اشکال توهمی بیش نیست.

استاد حفظه الله: در مورد ولد الزنا باید حکم به طهارت کرد و مقتضای اصل نیز همین است. البته در صورتی که دلیل بر خروج از مقتضای اصل نداشته باشیم.

منتهی در عین حال مساله دارای دو قول است. به این بیان که اگر دو مسلمان زنا کنند و ولدی بوجود بیاید، آیا این فرزند محکوم به طهارت است یا اینکه محکوم به نجاست می باشد؟

مشهور: حکم به طهارت کرده اند. منتهی مرحوم شیخ صدوق[۲][۲] و سید مرتضی[۳][۳] و ابن ادریس حلی[۴][۴] قائل به نجاست شده اند. مرحوم صاحب جواهر  نیز احتمالی را مطرح کرده اند که مرحوم کلینی نیز به چنین کلامی قائل شده اند.[۵][۵]

لذا لازم است که از دو جهت درباره ولد الزنا بحث شود: ۱- از حیث کفر و اسلام او ۲- از حیث طهارت و نجاست او.

حیثیت اول:

ظاهر این است که این ادعای کفر ولد الزنا چنانچه مرحوم صاحب جواهر می فرماید ضروری البطلان است و دلیلی بر کفر او نداریم. ایشان کلام مرحوم ابن ادریس در سرائر را کاملا رد می کند. .[۶][۶] ( البته با نهایت احترام به بزرگان ممکن است هر کسی الا المعصوم دچار اشتباه شود و این جمله زیبایی است که المعصوم معصوم).

حیثیت دوم:

عرض شد که نجاست ولد الزنا از مرحوم شیخ صدوق و مرحوم سید مرتضی و برخی دیگر از بزرگان نقل شده است. عمده مستندات این بزرگان اخباری است که در این زمینه وارد شده است. البته مرحوم ابن ادریس با عدم الخلاف استدلال به نجاست کرده است، و این اشتباهی است که ایشان مرتکب شده اند. لذا باید اخبار بررسی شود.

بررسی اخبار

روایت اول: أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِيسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَيُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام‏ أَنَّهُ كَرِهَ سُؤْرَ وَلَدِ الزِّنَا وَ سُؤْرَ الْيَهُودِيِّ وَ النَّصْرَانِيِّ وَ الْمُشْرِكِ وَ كُلِّ مَا خَالَفَ الْإِسْلَامَ وَ كَانَ أَشَدَّ ذَلِكَ عِنْدَهُ سُؤْرُ النَّاصِبِ.[۷][۷]

امام صادق علیه السلام کراهت داشتند که از پسمانده ی آب یا غذای  ولد الزنا، یهودی و نصرانی و هر کسی که مخالف با اسلام است میل کند. و در میان این طوایف ناصبی از همه آنها منفور تر بود.

نحوه استدلال: کراهت امام علیه السلام از سؤر ولد الزنا و هم ردیف قرار دادن او با یهودی و … که حکم نجاست آنها روشن است دلالت بر  نجاست ولد الزنا می کند.

پاسخ: اولا، برای کنار گذاشتن این روایت، مرسله بودن آن کافی است. ثانیا، با صرفنظر از ضعف سند، مساله ی کراهت اعم از نجاست است. زیرا ممکن است این کراهت بخاطر جهات دیگری باشد. حتی اگر بخاطر نجاست هم باشد موجب نمی شود که در ولد الزنا نیز همان جهت باشد. چرا که هیچ مانعی ندارد که یک حکم با ملاکات متعدد به افراد و انواع متعدد مرتب شود. یعنی یک حکم به موضوعات مختلف مترتب شده است اما برای هر موضوع یک ملاک خاصی وجود دارد. لذا ممکن است یک ملاک که خباثت معنوی است در همه آنها وجود داشته باشد. در این صورت نمی توان حکم به نجاست ولد الزنا کرد. بنابراین روایت نه از لحاظ سند و نه از لحاظ دلالت نمی تواند مثبت حکم نجاست برای ولد الزنا باشد.

______________

[۱][۸] مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَسَنِ الصَّيْقَلِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ‏ وَ سُئِلَ عَنْ رَجُلٍ اشْتَرَى جَارِيَةً ثُمَّ وَقَعَ عَلَيْهَا قَبْلَ أَنْ يَسْتَبْرِئَ رَحِمَهَا قَالَ بِئْسَ مَا صَنَعَ يَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ لَا يَعُودُ قُلْتُ فَإِنَّهُ بَاعَهَا مِنْ آخَرَ وَ لَمْ يَسْتَبْرِئْ رَحِمَهَا ثُمَّ بَاعَهَا الثَّانِي مِنْ رَجُلٍ آخَرَ فَوَقَعَ عَلَيْهَا وَ لَمْ يَسْتَبْرِئْ رَحِمَهَا فَاسْتَبَانَ حَمْلُهَا عِنْدَ الثَّالِثِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام الْوَلَدُ لِلْفِرَاشِ وَ لِلْعَاهِرِ الْحَجَرُ. [۱] الكافي (ط – الإسلامية) ؛ ج‏۵ ؛ ص۴۹۱

[۲][۹] من لا یحضره الفقیه؛ ج ۱؛ ص ۱۴

[۳][۱۰] انتصار؛ ص ۲۷۳

[۴][۱۱] سرائر؛ ج۱ ص ۳۵۷

[۵][۱۲] فما في السرائر- ان ولد الزنا قد ثبت كفره بالأدلة بلا خلاف بيننا، بل قد يظهر منه انه من المسلمات، كما عن المرتضى الحكم بكفره أيضا، بل لعله الظاهر من قول الصدوق: «و لا يجوز الوضوء بسؤر اليهودي و النصراني و ولد الزنا و المشرك» بل ربما قيل: إنه ظاهر الكليني أيضا، حيث روى «۱» ما يدل عليه ضروري البطلان عقلا‌ و نقلا إن أريد كفره في الدنيا و الآخرة و ان فرض تحقق الايمان منه في نفس الأمر، و في غاية الضعف إن كان المراد أنه لا يوفق للايمان، فلا يقبل منه لو أظهره، أو المراد إجراء حكم الكفار عليه في الدنيا خاصة مع فرض إيمانه، و ان كان ربما يومي اليه ما ورد انه شر الثلاثة… . جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام؛ ج‌۶، ص: ۶۸

[۶][۱۳] پاورقی قبل؛

[۷][۱۴] الكافي (ط – الإسلامية) ؛ ج‏۳ ؛ ص۱۱

 

Endnotes:
  1. [۱]: #_ftn1
  2. [۲]: #_ftn2
  3. [۳]: #_ftn3
  4. [۴]: #_ftn4
  5. [۵]: #_ftn5
  6. [۶]: #_ftn6
  7. [۷]: #_ftn7
  8. [۱]: #_ftnref1
  9. [۲]: #_ftnref2
  10. [۳]: #_ftnref3
  11. [۴]: #_ftnref4
  12. [۵]: #_ftnref5
  13. [۶]: #_ftnref6
  14. [۷]: #_ftnref7
  15. http://ostadfatemi.com/wp-content/uploads/2021/03/991227-Feqh-J104.mp3: http://ostadfatemi.com/wp-content/uploads/2021/03/991227-Feqh-J104.mp3

Source URL: http://ostadfatemi.com/1399/12/29/%d8%ac%d9%84%d8%b3%d9%87-104-%d8%af%d8%b1%d8%b3-%d8%ae%d8%a7%d8%b1%d8%ac-%d9%81%d9%82%d9%87-%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d8%af-%d9%81%d8%a7%d8%b7%d9%85%db%8c-27-%d8%a7%d8%b3%d9%81%d9%86%d8%af-1399/