سید احمد فاطمی

جلسه ۱۰۵ درس خارج فقه استاد فاطمی ۱۵ فروردین ۱۴۰۰

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله رب العالمین، و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین

جلسه ۱۰۵ درس خارج فقه استاد فاطمی حفظه الله

تاریخ: یکشنبه ۱۵ فروردین سال ۱۴۰۰

[کلاس غیرحضوری]

 

درس خارج فقه:

🔸 ادامه بحث قاعده کل کافر نجس

🔸 دلایل قائلین به نجاست ولدالزنا اخباری است مورد بررسی قرار خواهیم داد بلطف الهی و جواب از استدلال مذکور

 

بسم اللّه الرّحمن الرّحیم

تقریر خارج فقه استاد فاطمی حفظه اللّه

تقریر کننده: حسن جودی حاجی محمودلو

جلسه ۱۰۵     ۱۵/۱/۱۴۰۰

بحث ما قبل از تعطیلات درباره ی قاعده «کل کافر نجس» بود که تنبیهاتی نیز مطرح شد. از جمله بحث درباره ی حکم ولد الزنا از حیث کفر و نجاست؛ که به طور اجمالی بیان شد. درباره کفر او گفتیم که چنین چیزی منتفی است .اما بحث دوم درباره ی نجاست ولد الزناست. قائلین به نجاست به اخباری استناد کرده اند که آنها را متعرض خواهیم شد.

یکی از این روایات قبل از تعطیلات مفصلا بیان شد که نیاز به تکرار ندارد.

روایت اول: بَعْضُ أَصْحَابِنَا عَنِ ابْنِ جُمْهُورٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنِ ابْنِ أَبِي يَعْفُورٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ قَالَ: لَا تَغْتَسِلْ مِنَ الْبِئْرِ الَّتِي تَجْتَمِعُ فِيهَا غُسَالَةُ الْحَمَّامِ فَإِنَّ فِيهَا غُسَالَةَ وَلَدِ الزِّنَا وَ هُوَ لَا يَطْهُرُ إِلَى سَبْعَةِ آبَاءٍ … .[۱]

از چاهی که غساله ی حمام در آن جمع شده غسل نکن. زیرا در این چاه، غساله ی ولد الزنا نیز هست. در حالیکه  ولد الزنا تا هفت نسل طاهر نیست.

وجه استدلال: چون ولد الزنا تا هفت نسل طهارت ندارد (یعنی نجس است) نباید از غساله ی حمام برای شستشو استفاده کرد.

استاد حفظه الله: مراد از این تعلیل که حضرت آورده، طهارت از خبث نیست. زیرا چنین چیزی قابل قبول نیست. چرا که لازمه ی پذیرش چنین حرفی این است که اگر ولد الزنا ازدواج شرعی کند فرزندی که از او متولد می شود باید نجس باشد. در حالیکه چنین نیست. بنابراین منظور خباثت معنوی است.

روایت دوم: مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْأَوَّلِ علیه السلام قَالَ: سَأَلْتُهُ أَوْ سَأَلَهُ غَيْرِي عَنِ الْحَمَّامِ قَالَ ادْخُلْهُ بِمِئْزَرٍ وَ غُضَّ بَصَرَكَ وَ لَا تَغْتَسِلْ مِنَ الْبِئْرِ الَّتِي يَجْتَمِعُ فِيهَا مَاءُ الْحَمَّامِ فَإِنَّهُ يَسِيلُ فِيهَا مَا يَغْتَسِلُ بِهِ الْجُنُبُ وَ وَلَدُ الزِّنَا وَ النَّاصِبُ لَنَا أَهْلَ الْبَيْتِ وَ هُوَ شَرُّهُمْ.[۲]

از چاهی که آب حمام در آن جمع شده برای شستشو استفاده نشود. زیرا در این چاه، تمام آبی که جنب، ولد الزنا و ناصبی با آن غسل کرده اند جمع می شود.

کیفیت استدلال و پاسخ به استدلال تقریبا شبیه همان مطلبی است که در روایت قبل گفتیم. که منظور قذارت معنوی است.

روایت سوم: وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَيْمَانَ الدَّيْلَمِيِّ عَنْ أَبِيهِ رَفَعَ الْحَدِيثَ إِلَى الصَّادِقِ علیه السلام قَالَ‏ يَقُولُ وَلَدُ الزِّنَا يَا رَبِّ مَا ذَنْبِي فَمَا كَانَ لِي فِي أَمْرِي صُنْعٌ قَالَ فَيُنَادِيهِ مُنَادٍ فَيَقُولُ أَنْتَ شَرُّ الثَّلَاثَةِ أَذْنَبَ وَالِدَاكَ فَتُبْتَ عَلَيْهِمَا وَ أَنْتَ رِجْسٌ وَ لَنْ يَدْخُلَ الْجَنَّةَ إِلَّا طَاهِر.[۳]

ولد الزنا گلایه می کند که ای خدای من! من چه گناهی کرده ام بلکه این پدر و مادر من بوده اند که مرتکب این گناه شده اند. منادی ندا می کند که تو یکی از آن سه انسان شرّ هستی! مادر تو که طغیان کرد و زنا داد و پدر تو که زنا کرد و هم چنین تو که  از آنها به دنیا آمدی. تو رجس و نجس هستی و در بهشت جز انسان طاهر وارد نمی شود.

استاد حفظه الله: مسلما این روایت قابل قبول نیست. یکی از اصولی که درباره ی روایات در علم اصول نیز خوانده شده این است که روایت خلاف آیات نباشد. در حالیکه این روایت خلاف صریح آیات و روایات است. زیرا در قرآن کریم خداوند چنین فرموده است: وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى.[۴]

روایت چهارم: وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ هِشَامِ‏ بْنِ سَعْدٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ لَيْثٍ الْمُرَادِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ نُوحاً علیه السلام حَمَلَ فِي السَّفِينَةِ الْكَلْبَ وَ الْخِنْزِيرَ وَ لَمْ يَحْمِلْ فِيهَا وَلَدَ الزِّنَاءِ وَ النَّاصِبُ شَرٌّ مِنْ وَلَدِ الزِّنَاءِ.[۵]

حضرت نوح علیه السلام هیچ ولد الزنائی را به همراه خود در کشتی حمل نکرد با اینکه خنزیر و کلب را حمل کرد.

از این روایت کشف می شود که ولد الزنا نجس تر از کلب و خنزیر است.

استاد حفظه الله: این روایت نیز نمی تواند مورد استدلال برای مدّعی واقع شود. زیرا بناء سفینه برای نجات مومنین از غرق شدن بود که در میان این مومنین ولد الزنائی نبود.

جواب برخی از بزرگان: اگر فرض شود که مومنی ولد الزنا بوده و حضرت نوح علیه السلام به او اجازه ی وارد شدن به کشتی را نداده باشد ممکن است این عدم اجازه بخاطر شقاوت و شومی او بوده باشد. چرا که با ورود او، کشتی دچار بحران می شد.

استاد حفظه الله: این  توجیه نادرست است. زیرا خدای عادل با چنین شخص مومنی هرچند که ولد الزنا باشد چنین تبعیضی نمی کند.

______________

[۱] الكافي (ط – الإسلامية) ؛ ج‏۳ ؛ ص۱۴

بَعْضُ أَصْحَابِنَا عَنِ ابْنِ جُمْهُورٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنِ ابْنِ أَبِي يَعْفُورٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ: لَا تَغْتَسِلْ مِنَ الْبِئْرِ الَّتِي تَجْتَمِعُ فِيهَا غُسَالَةُ الْحَمَّامِ فَإِنَّ فِيهَا غُسَالَةَ وَلَدِ الزِّنَا وَ هُوَ لَا يَطْهُرُ إِلَى سَبْعَةِ آبَاءٍ وَ فِيهَا غُسَالَةَ النَّاصِبِ وَ هُوَ شَرُّهُمَا إِنَّ اللَّهَ لَمْ يَخْلُقْ خَلْقاً شَرّاً مِنَ الْكَلْبِ وَ إِنَّ النَّاصِبَ أَهْوَنُ عَلَى اللَّهِ مِنَ الْكَلْبِ قُلْتُ أَخْبِرْنِي عَنْ مَاءِ الْحَمَّامِ يَغْتَسِلُ مِنْهُ الْجُنُبُ وَ الصَّبِيُّ وَ الْيَهُودِيُّ وَ النَّصْرَانِيُّ وَ الْمَجُوسِيُّ فَقَالَ إِنَّ مَاءَ الْحَمَّامِ كَمَاءِ النَّهَرِ يُطَهِّرُ بَعْضُهُ بَعْضاً.

[۲] تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان) ؛ ج‏۱ ؛ ص۳۷۳

[۳] علل الشرائع ؛ ج‏۲ ؛ ص۵۶۴

[۴] سوره انعام؛ آیه ۱۶۴

[۵] ثواب الأعمال و عقاب الأعمال ؛ النص ؛ ص۲۱۱