الحمد لله رب العالمین، و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین
جلسه ۵۵ درس خارج فقه و اصول استاد فاطمی حفظه الله
تاریخ: سه‌شنبه ۳ دی سال ۱۳۹۸
ساعت: ۱۱ صبح
مکان: موسسه امام صادق علیه السلام پردیسان
در بحث از دو ثمره قول صحاب فصول ره بودیم.
اگر مطلق مقدمه را واجب بدانیم یک ثمره دارد و اگر مثل صاحب فصول مقدمه موصله را واجب بدانیم ثمره دیگری دارد. بحث اهم و مهم که قبلا گذشت. انقاذ غریق که در ملک غصبی انجام می‌شود. و مالک به کسی اذن نمی‌دهد وارد شود.
طبق قول به وجوب مطلق مقدمه > حرمت زایل می‌شود موصله باشد یا نباشد > دخول در ملک غیر می‌شود واجب.
اما اگر مقدمه موصله را واجب بدانیم باید ببینیم آیا موصل به انقاذ غریق می‌شود یا نه. اگر موصله شد مقدمه واجب می‌شود و حرمت منتفی می‌شود. ولی اگر موصله نشد (قصدش انجام آن عمل بوده است) متصف به وجوب نمی‌شود. حرمت چطور؟ در واقع حرمت داشته ولی در ظاهر نه.
اما اگر مبنای شیخ را بپذیریم متصف به وجوب می‌شود چه موصله باشد چه نباشد. اما اگر مقدمه واجب را واجب نداند این سلوک به دار غصبی حرام باقی می‌ماند.
ولی چطور این را حرام بداند؟ یمکن تعرض کنیم که بعنوان ضرورت اقتضا می‌کند که ما من محرم الا و احلّه الاضطرار، الضرورات تبیح المحذورات. این مستفاد از روایات است هرچند عین روایت نیست.
حتی ممکن است بعضاً حرام واجب شود، مثل اکل میتة یا شرب خمر وقتی در شرف مرگ است، لذا مباح می‌شود. حتی اگر شخص مقدمه را واجب نداند. البته بحث در وجوب شرعی آن است و الا وجوب عقلی آن مفروغ عنه است. الضرورات تتقدّر بقدرها تا جایی که مشکل را حل کند نه اینکه حتی اذا بلغت الحلقوم از میتة بخورد.
مثال محذورات: زید مسلحانه بیاید و بگوید این عمرو را بکشید والاّ می‌گویم خمر بخوری، خوردن خمر لازم می‌شود زیرا نفس عمرو محترم است ولی اگر بگوید یا عمرو را بکش یا کشته می‌شوی. اینجا چطور؟ نه. فرقی بین من و زید نیست. خون من رنگینتر از خون عمرو نیست. ولی اگر گفت اگر زید را نکشی فلان امام معصوم (ع) را می‌کشم، امام مقدم است. البته در دوران بین مسلمان و کافر، کافر در دار مسلمین خونش محترم است. اگر یکی و ده نفر هست حفظ ده نفر اهم است (دفع افسد با فاسد). تمّ ثمره اول در مقدمه موصله (اگر به آن قائل شویم).
این قبلا اجمالا در استدلالات صاحب فصول ره بحث شده است.
اگر قائل به مقدمه موصله شویم در اهم و مهم مثل ازاله نجاست از مسجد و اقامه نماز ظهر و عصر. اگر ازاله نکند نماز صحیح است. زیرا اگر مطلق مقدمه را واجب بداند صحیح می‌شود زیرا ازاله فوری است و نماز واجب موسّع است. خانه خدا مقدس است و باید طاهر و مقدس باشد > تنجیس مسجد حرام است و تطهیر فوری لازم است.
این بمعنی آن نیست که ازاله اهمیتش بیشتر است زیرا در ضیق وقت اهمیت با نماز است. الصلاة علم الاسلام ، الصلاة عمود الدین ، احب بقاع الارض المساجد. یک مکان به صورت تصادفی مسجد نمی‌شود. وقتی حضرت ابراهیم علیه السلام خانه خدا را ساخت باقیمانده گل را به آسمان ریخت > هرکجا از این خاک ریخته شد مسجد می‌شود. مسجد با غیر مسجد فرق می‌کند. نماز خواندن در آنجا ثواب بسیار دارد. اهمیت بدهید.
اگر مقدمه موصله صاحب فصول ره را بپذیرید باطل نمی‌شود و الا فلا. زیرا نماز ضد ازاله است > طبق قول آخوند ره با ضد نماز نمی‌توان قصد قربت کرد.
حالا اگر کسی ازاله نکرد و نماز خواند و قرآن خواند، صاحب فصول ره می‌فرماید: کسی که رغبت به ازاله ندارد چرا نمازش باطل باشد؟
ترک نماز بخاطر ازاله حرام می‌شود ولی اینجا که ترک نماز مقدمه ازاله نجاست نیست. پس طبق نظر صاحب فصول ره، نماز صحیح است.
اگر ۴ مقدمه را بپذیریم حرف ایشان صحیح است و کلام ایشان ثمره خواهد داشت.
۱.ترک ضد را مقدمه فعل ضد دیگر بدانیم.
۲.مقدمه واجب را واجب بدانیم.
۳.امر به شیء اقتضاء نهی از ضد داشته باشد.
۴.نهی در عبادت را موجب فساد بدانیم.
اما این ثمره جاری نیست.
**************
